АНИГОЛ

Мыдыбындзыты бардуаг. Ирон адæмы фыдæлтæ мыды куыст рагæй кæй кодтой, уый бæрæг у Нарты кадджытæй. Нартæ йæ кæнынц ронгыл, æмæ афтæмæй у æнцондæр нуазæн, хæрзаддæр. Кадджыты арæх æмбæлæм æртæ мыдамæстыл («Батрадз Уырызмæджы куыд фервæзын кодта», «Сослан Сатанайы зындоны цадæй куыд фервæзын кодта» æмæ æндæрты). Уырызмæджы Борæтæ марынвæнд куы скодтой, уæд Сатана тагъд-тагъд æртæ мыдамæсты ракодта. Кувæн къуыпмæ ауади, æртæ мыдамæсты æмæ ронджы дурынимæ æмæ скуывта: «Хуыцæутты Хуыцау, мæхи Хуыцау! Кæд мæ истæмæн скодтай, уæд ме 'нæныййаргæ фырт Батрадз Донбеттыртæм ис æмæ ам куыд феста, уый ды радт!» Кæнæ йын йæхи зындоны цады æппарынвæнд куы скæнынц, уæд дæр та «Æртæ мыдамæсты ракодта, доны былмæ ныццыди æмæ, Сослан цы дурæй райгуырди, уыцы дурыл сбадти, æртæ мыдамæстæй та скуывта. Сосланы æрцагуырдта, æмæ та йæ куывд æрцыд».

Нарты кадджыты ис сæрмагонд кадæг «Нартæм мыдыбындзытæ куыд фæзынд». Уым ныхас цæуы, зæгъгæ, иуахæмы та Нартæн сæ лæгтæ стæры куы ацыдысты, уæд сæ устытæ сфæнд кодтой: «... се 'рцыдмæ сын мах та суджы цæгъдтæ æрласæм, сæ къух сын уымæй фенцондæр кæнæм». Араст сты фæсхох иу тар хъæдмæ, æмæ сыл дымгæ сыстад. Дымгæ бæлæсты бынты бынæй фæлдæхта, ахæм тыхджынæй дымдта. Нарты сылыстæг адæм æрæмбырд сты иу рæттæм. Бæлæстæй сæхи хъахъхъæдтой. Кæсынц æмæ бæлæсты бынтæй бындзытæ тæхы, сæ гуыв-гуыв цæуы. Бындзытæ кæцæй тахтысты, уырдæм фæкомкоммæ ис Сатана æмæ мыдадзы кæрдихтæ ауыдта. Бацыд сæм æввахс, систа дзы йæ къухмæ, адардта йæ йе 'взагыл, æмæ йæм хорз фæкасти. Иннæ устытæн дæр дзы авæрдта, æмæ адджын мыд сæ зæрдæмæ тынг фæцыд. Сатана загъта: «Сугты бæсты адон куы фæхæсиккам, уæд æвзæрдæр нæ уаид».

Нарты сылыстæг Сатанайы фæндæй изæрмæ хъæды баззадысты. Изæры бæрзбæласы цъæрттæ хæтæлыстыгъд фæкодтой, кæрæдзимæ сæ фæбастой æмæ сæ чыргъæдтæ фæцарæзтой. Куы æрталынг, уæд чыргъæдты мыдадзы кæрдихтæ æд мыдыбындзытæ бавгæдтой, сæ сæртæ сын бамбæрзтой æмæ сæ сæ хæдзæрттæм æрхастой. Мыдыбындзытæ сбирæ сты æмæ фæзгъæр мыдæй дзаг кодтой чыргъæдтæ. «Нарты сылыстæг мыд лæдæрстой æмæ йæ нуæзтыл кодтой, мыдамæстытæ фыхтой, афтæмæй Нарты зæрæдтæм зылдысты, – загъд ис кадæджы.

Мыдыбындзыты æмæ сæ бардуаг Аниголы тыххæй та дзуры таурæгъ «Биндзитæ куд рантæстæнцæ Дигори». Уым Ахмæтхохы цард Хуыцауы уарзон пахуымпар. Иуахæмы йыл Хуыцауы зæрдæ фæхудт æмæ йæ бафæлварыны тыххæй йæ буары урс зулчъытæн хæрын кодта. Кæд тынг хъизæмары бахаудта, уæддæр Хуыцауыл йæ зæрдæ нæ сивта. Уый Хуыцау куы базыдта, уæд зулчъыты базырджынтæ фестын кодта æмæ сын загъта, хъизæмар нæ, фæлæ йын ахъаз куыд кæнат, зæгъгæ. Кæлмытыл базыртæ куы разад, уæд Ахмæтхохмæ атахтысты. Уым сæ иу цуанон ссардта, сæ мыдæй фæхъæстæ æмæ сæм уалдзæджы йе 'мбалимæ ссыд хæссынмæ. Раздæр уал балы цъæрттæй сæмбу скодтой, уый фæстæ сæ сæртæ басылыхъытæй стыхтой æмæ афтæмæй бындзыты сæ мадимæ сæмбуйы сæвæрдтой æмæ сæ хъæумæ æрхастой. Уым сæ бæтманмæ ныттардтой. Уыцы бæтман мыддартæ абон дæр ма хонынц фыццаг мыды чыргъæд.

Уæдæй нырмæ, дам, Дыгургомы цæрджытæ кæнынц мыдыкуыст æмæ кувынц мыдыбындзыты бардуаг Аниголмæ. Анигол та, дам, уыд, Хуыцауы фæндæй урс зулчъытæ кæй фæсонтæ хордтой, уыцы пахуымпар – Хуыцауы уарзон адæймаг. Мыддартæ тынг аргъуц кæнынц Аниголæн, алы аз дæр уалдзæджы, сæ бындзыты чыргъæдтæй куы рауадзынц, уæд ын скæнынц куывд, иумæ йын аргæвдынц нывондаг тохъыл æмæ йæм скувынц, цæмæй сæ чыргъæдтæй æрæвзæра бирæ мыд.

кæс «АРВЫ ДУАР»-Ы СÆРГÆНДТÆ